Herrijzend Waan-Eiland

De wederopbouw van Waan maakt goede vorderingen. Sinds de zomer, toen Waan geheel is gedemonteerd, is er gestaag gebouwd. De infrastructuur bestaat uit twee bakken van 140 x 50 cm, onderling verbonden door een scharnier:
 

Omdat ruimtebesparing een belangrijke overweging is, worden bij het nieuwe Waan dezelfde achtergrondconstructie en frieslijst met LED-licht gebruikt als voor Schragenhave. Pas als beide banen tegelijk moeten worden opgesteld, zou dat een probleem geven.


Zoals hierboven te zien, moest de remiseloods worden verbouwd om op zijn nieuwe plaats te passen. Dat is ook gebeurd:
 
Na voltooiing van de sporen en de bedrading is de eerste proefrit gehouden, met de enige tram die omgeschakeld kan worden naar tweerailvoeding: Duo Combino 204.
 
Er is nog genoeg te doen, maar de vaart zit erin, en het enthousiasme voor Waan blijkt nog onverminderd te zijn.

Van Waan naar Waan 2

Sinds het laatste publieke optreden van het Eiland Waan in juni 2015 is het erg stil geworden rondom dit trambedrijf. Mijn meeste aandacht ging het afgelopen jaar uit naar de bouw van Schragenhave en het daarbij behorende materieel. Dat is allemaal nog lang niet af, maar het is inmiddels wel bedrijfsvaardig en enigszins toonbaar.

 Het Eiland Waan was altijd vrij onhandig om op te bouwen, en ook vrij omvangrijk in de opslag: in totaal bijna 4 kubieke meter, ofwel 2 x 2 x 1 meter. Nu we sinds vorig jaar wat kleiner zijn gaan wonen, moest er dan ook iets gebeuren. Verkopen? Slopen? Veranderen?

 Het besluit is gevallen, of eigenlijk twee: Waan wordt gedemonteerd en vervolgens weer opgebouwd op twee bakken van 1m40 x 0m50 x 0m20, in totaal ongeveer eenderde kubieke meter. Dat scheelt. Deze bakken worden voor vervoer of opslag dubbelgeklapt en, op de korte kant neergezet, nemen ze dan nog maar 40 x 50 cm vloeroppervlak in beslag. Dat scheelt ook. En verder, het tweede besluit, ga ik me nog meer richten op de tram in 0 en 0m.

Hoe gaat het nieuwe Waan er dan uitzien? Kleiner, zoveel is zeker. Met een oppervlakte van 2m80 x 0m50 is er geen diepte meer om er een rondlopende baan van te maken, maar ik wil wel graag wat automatische beweging. Dat wordt dus pendelen. Alle trams hebben al een chip, en met het ABC-systeem dat de meeste decoders nu hebben, blijkt pendelen verrassend simpel te realiseren. Nou is heen en weer rijden op hetzelfde spoortje een tikkeltje saai. Daarom wil ik de trams alleen zichtbaar van rechtsachter naar linksvoor laten rijden. Terug gaat het van linksvoor naar het verdekte terugrijspoor. Dit is het idee; de publiekszijde van de baan is onder:
Ik denk aan het volgende ontwerp, waarin veel bekende Waan-elementen terugkeren. Er wordt nu consequent links gereden, zoals bij het voorbeeld. Het zichtbare linkerspoor wordt door de pendeltram bereden, steeds van rechts naar links; het tweede spoor wordt handbediend. Of misschien ook een pendel, maar dan moet je de kruising (links) beveiligen. Ik wil het liever simpel houden. In ieder geval krijg je zo op het dubbelspoor een levendig beeld.

De volgende elementen van Waan keren terug, van links naar rechts: het dubbelsporige eindpunt op de Promenade (dat ook nu weer naar links verlengd kan aansluiten op de RTM, Jan); de niet voorbeeldgetrouwe aftakking naar achteren; de Mines Inn waar het spoor vlak langs loopt; het remisegebouw met de drie sporen, plek voor het statisch tonen van materieel; de lange loods - niet meer parallel aan het spoor. De pendeltram duikt er nu uit op; het rotsmassief rechts naast de remise waar het spoor omheen loopt. Boven is de achtergrond, onder is de kijkzijde:


 Is dit wat? Misschien wat overladen, maar ik weet niet goed wat ik dan zou willen weglaten. Vergeleken met de echte tramlijn zou de Mines Inn eigenlijk helemaal rechts moeten liggen, een kilometer of acht voorbij het rotsmassief. En eigenlijk zou ik ook nog ergens een plekje willen hebben voor de Groudle Glen-toeristenlijn, een smalspoortreintje op 60cm-spoor.

Na de Volgende Halte: de karweitjes

Het eerste optreden van Schragenhave voor betalend publiek is achter de rug, en de twee dagen op Volgende Halte in Arnhem zijn prima verlopen. De baan was eigenlijk nog niet rijp om getoond te worden, maar dat vonden de kijkers prima.*)  Van de 'snag list', het lijstje met geconstateerde gebreken, zijn er alweer verschillende aangepakt.

* Mit Ausnahme eines Besuchers aus Aachen der bedauerte dass wir nicht mit der Insel Waan dort waren. 

Bitte schreiben Sie uns mal, vielleicht kunnen wir uns treffen!

Frieslijst
Zo hing de frieslijst tijdens de show te hoog. Dat probleem was in feite al opgelost. Ik was namelijk vergeten dat hij in twee posities kan worden aangebracht. Wanneer de baan staat opgesteld op 'nulmodulenhoogte', met het NS-spoor op 1 meter van de grond, moet de frieslijst hoog zitten zodat je goed omlaag kan kijken naar de baan; wanneer de baan solo staat opgesteld, met het tramspoor op 1m30 hoogte, dan moet de frieslijst laag hangen om onder de ooghoogte van de kijker te zitten. Dat kon allebei al, maar ik heb in Arnhem simpelweg de verkeerde ophanging gebruikt.

Koppelingssalade
De NZH-loc A1002 kon nog geen NZH-werkmaterieel trekken, omdat het enige beschikbare voertuig, open bakwagen C106, nog beschikte over een enorme Kadee-koppeling, terwijl de loc al een Sprat en Winkle-koppeling had. De Kadees zijn afgewezen: ze werken prima, maar ze zijn visueel niet echt passend.

De Kadee-klauwen zijn erafgehaald, het 'vorbildwidrige' gat in de bufferbalk is dichtgemaakt, en de Sprat en Winkles zijn bevestigd. Hier zijn de foto's voor en na:



Tabee, Kadee! 





Dit wagentje heeft inderdaad Britse trekken, net als het voorbeeld, dat in 1882 voor de nogal Engels georiënteerde HSM werd gebouwd en later bij de NZH belandde. (Lees meer over de echte C106 van de NZH.)

Onbedoelde eenrichtingswagen
Volgende punt: de HTM 251, die een decoder heeft, wilde op analoge spanning maar één kant op rijden. Opgelost. De decoder is een TAMS LD-G-32, en die herkent analoge rijspanning wel, maar voor het herkennen van de polariteitswisseling moet je handmatig een bitje zetten in CV12. Dat is gebeurd, en nu rijdt hij analoog wel twee kanten op. (Het is een universele decoder die je ook kunt instellen op de Märklin-omschakelpuls van 24 Volt, vandaar.)

Al het tractiematerieel krijgt een chip, maar analoog rijden moet ook mogelijk blijven, onder andere vanwege de analoge pendelautomaat.

Ontsnapte diode
Volgende punt: De nieuwe analoge pendelautomaat die ik aan de vooravond van de tentoonstelling in elkaar had gezet, werkte niet goed, en die had ik dus niet meegenomen. Handmatig heen en weer rijden was de boodschap. Bij het (eindelijk) opruimen van mijn werkplek thuis kwam ik een los rondzwervende diode tegen. Vergelijking met het schema van de pendelautomaat leerde dat er op de print nog een diode gemonteerd had moeten worden. Bingo. Nu werkt-ie wel. (Met dank aan Mecktronics voor de supersnelle levering.)

De erg Blauwe Tram
Next: De kleur van de NZH A600 was wel erg blauw. Inmiddels heb ik advies ingewonnen bij de Burgemeester van Hespedam (bekend op BNL-forum), die voor zijn h0-trambedrijf o.a. twee Beijnes-wagens van de NZH bouwde die mooi diepblauw zijn. Hij bleek weliswaar hetzelfde blauw te gebruiken als ik, maar dan met een wolkje zwart erin (stirred, not shaken). Dat ga ik voor de A600 ook doen.

Detail: De rechterzijmuur van de boekhandel en de erker toonden nog het lichtgroen van het schuimplaatmateriaal. Een rare kleur voor een witgepleisterd gebouw, dus dat is inmiddels ook wit. 

Dit was nog lang niet alles op de lijst. Wordt dus vervolgd zodra de tijd en de temperatuur het toelaten.

Volgende Halte: Openluchtmuseum (2016)

Het eerste optreden van Schragenhave voor betalend publiek is tot nu toe tot tevredenheid verlopen.

Op de eerste dag van Volgende Halte: Openluchtmuseum kwamen veel bezoekers kijken naar de jubilerende tramlijn van het Arnhemse museum, naar de indrukwekkende bussenpresentatie en naar de modeltramexpositie, waaronder onze baan.

Eén tramvriend uit Duitsland was echter teleurgesteld dat we er met Schragenhave stonden, en niet met het Eiland Waan. (Bitte schreiben Sie uns bitte mal, denn Waan gibt es noch!)

De A619/A620 reed storingsvrij op en neer - ons 1:45-model dan, de 1:1-replica is nog niet klaar - mede dankzij de inzet van Elke en Marcel, bijgestaan door een handvol jeugdige hulpbestuurders die ook aan de regelaar mochten draaien.

Zoals altijd bij een showoptreden werd ook deze keer genadeloos duidelijk dat er nog veel moet gebeuren om de zaak perfect te laten verlopen. Zo inventariseerde Marcel nauwgezet een aantal bovenleidingsproblemen; de trams krijgen hun spanning vanaf de draad, dus die moet dan wel probleemloos gevolgd kunnen worden door de sleepstukken van de diverse tractievoertuigen.

Uiteraard hebben we ons ook aangemeld als supporter van het project De Nieuwe Blauwe Tram, die een echte A619/A620 hopen te gaan bouwen.

Het dak van de NZH A600

Er is weer grote voortgang geboekt bij de bouw van de A600. De LEDs zitten in de frontseinen en de Golden Glow-schijnwerper, en ze doen het. De schijnwerper heeft een afzonderlijke aansluiting, zodat hij t.z.t. apart in en uit te schakelen is, als er eenmaal een chip in de tram zit (lange termijn).

 

De volgende fase is het dak. Meteen maar met het moeilijkste beginnen: de rondingen op de koppen. Het middendeel is nog relatief eenvoudig.



Dan komen de zijkanten, die taps toelopen. Er blijft een driehoekje over dat ook gevuld moet worden.



Dat lukt niet in één keer, maar ach, het is maar karton, dus men gooit het weg en begint opnieuw. Eerst het weggegooide stukje weer opzoeken om daar te omtrek van af te tekenen, en dan iets ruimer uitsnijden, buigen, passen, snijden, weer rondbuigen, enzovoorts.

 

Tot slot een totaaloverzicht van de huidige situatie. De tondaken zitten op de wagenbakken, de bedrading van de frontseinen is weggewerkt, de passagiers hebben plaatsgenomen. Er zitten inmiddels twee lagen blauw op - in het echt iets donkerder ogend dan op de foto. Er komt nog minstens een laag bij, en daarna zijdemat vernis, waardoor het eindresultaat nog wat tinten donkerder uitkomt.

De pantograaf is gewoon met de kwast geschilderd, om het risico van een totaal vastgeschilderde beugel te vermijden. De draaipunten kun je met de penseel makkelijk omzeilen. Dak, stootbuffer, lampen moeten nog onder de kwast.

De nog wat klodderige afscheiding tussen wit en blauw wordt uiteindelijk bedekt door een strakke lichtblauwe bies. Dan zijn er nog een boel details op het dak, het front en bij de balkons, maar dat komt later.

Wagenbakken NZH A 600 in bristolkarton

De wagenbakken van de A600 worden gebouwd uit bristolkarton. Van tevoren zijn de spanten, zij- en tussenwanden, raamstijlen, fronten enz. met Inkscape uitgetekend en uitgeprint. (Inkscape is een vectorgebaseerd tekenprogramma; afmetingen zijn tot in fracties van millimeters te specificeren.)
De rugleuningen van de banken zijn integraal onderdeel van de spanten; de zittingen zijn stukjes van een in de lengte doorgezaagde sierlat uit de bouwmarkt.



Het geheel krijgt stevigheid door de vele haakse lijmverbindingen: bijvoorbeeld tussen de zijkant van de bankjes en de zijwand; de raamstijlen met de spanten; enzovoorts.



De banken bestonden in twee uitvoeringen: sommige wagens hadden zwarte, maar dan krijg je een wel erg somber interieur, dus ik heb gekozen voor de andere, groene uitvoering.



Passagiersdoorstroming had geen prioriteit bij deze twintig meter lange trams. Alle in- en uitstapbewegingen verliepen over de slechts twee balkons, die bovendien vrij krap waren.



De balkons zijn voorzien van teakhouten paneeldeurtjes - zestien stuks in totaal. Angela Merkel is op werkbezoek en is in gesprek met een Nederlandse Belangstellende in het Spoor- en tramwegwezen.



De deklat boven de vensters geeft de zijkanten ineens hun herkenbare gezicht.
Bij de bouw van de fronten wordt rekening gehouden met de inbouw van LEDs voor de frontverlichting. Dat wordt nog een heel gepriegel, wat uiteraard zoveel mogelijk moet gebeuren voordat het dak erop gaat. Aansluiten komt later wel.

A600: constructie onder de vloer

De eerste proefritten met de ABC-motoren in het draaistel verlopen tot grote tevredenheid. Het publiek op de tramhalte keek wel verbaasd naar dat rare ding dat voorbij kwam.

Bij de proefritten bleek dat het draaistel op het straatspoor over het wegdek schuurde. Oorzaak waren de messing flenzen waarop de motoren en de aandrijving bevestigd zijn. Links steekt de motor nog recht naar beneden; duidelijk is dat de messingplaat net zo diep omlaag steekt als de wielband. De motoren worden daarom iets vlakker in het draaistel gelegd (sorry, passagiers op het trambalkon). Bij de rechtermotor is dat al gebeurd. Uiteindelijk resultaat, met beide motoren vlak, en stroomafname van alle twaalf wielen: zeer plezierige rij-eigenschappen, zelfs met de kleine trafo die ik voor de proeven gebruik.

De wiegbalken van deze trucks rusten op een grote bladveer; dat zijn dus zes van die bladveren per tram, ieder opgebouwd uit messing strookjes. Daar komen dan nog de vier bladveren boven de aspotten bij, twaalf stuks voor de hele tram, ook weer uit zulke strookjes bijelkaar gesoldeerd. Een heel gedoe.

Dan nog twee (niet-functionele) spiraalveren per aspot, is 24 voor alle drie draaistellen. Even doorzetten...

Na de draaistellen gaan we weer terug naar de frames. In een eerder bericht meldde ik dat de stelbalken voorlopig doorliepen over de balkons, totdat de tredebakken waren opgebouwd. Niet alleen verlenen die de reizigers toegang tot de tram, de constructie is ook dragend onderdeel van het geheel. Zowel in model als bij het grote voorbeeld vormt het balkon immers een groot gat in de constructie, en daarmee een potentiële zwakke plek. Vandaar de relatief ingewikkelde opbouw, vergeleken bij het simpele opstapje dat bij tweeassers onder de balkondeuren hangt.
Na het insolderen van de achterkant van de tredebak, met de twee schuine kantjes, wordt de stelbalk doorgeslepen. Vervolgens wordt de rest van de tredebak opgebouwd uit losse strips en zo. En na iedere stap controleren of het frame nog vlak is. Twee balkons, vier van die tredebakken, pfff.

En dit is de tussenstand tot nu toe: het frame van de A600. Dankzij de toevallig precies op tijd arriverende etsplaat van Jürgen Moog kan ik naadloos doorwerken aan de pantograaf. Gelukkig is het er maar eentje. Dan is het grote metaalwerk wel gedaan, en begint de kartonbouw van de wagenbak. De tekeningen zijn al gemaakt, bijgewerkt, gecompleteerd, enz.