Flexity-vierasser te Schragenhave (fictief)

Na de proefritten op het kaarsrechte werkplaatsspoor gaan we eens kijken of de tram eigenlijk wel binnen het profiel van Schragenhave past. Botsen de neuzen niet tegen bovenleidingmasten? Schampt de wagenbak de viaductingang niet?

Zo te zien kan de tram zonder meer in dienst worden genomen.

Het dak eraf

 De Dicky-modellen hebben een vrij hoge rand tussen dak en vensters. Bij de dubbelgelede uitvoering valt dat minder op, maar een veel kortere vierasser zou visueel een erg hoog trammetje worden.

Boven de vensters wordt dus een strook weggezaagd. Links de verlaagde versie, rechts het origineel:

Een vierassige Flexity?

 Tien jaar geleden vertelde ik hier hoe een dubbelgelede Flexity, een speelgoedmodel van Dicky Toys (ja, Dicky) gereed werd gemaakt voor het trambedrijf van Waan.

Op de foto zijn twee van zulke trams te zien. De eerste is dus een moderne, dubbelgelede Waanse meterspoortram geworden. Met de tweede ben ik tien jaar later een andere weg ingeslagen.

In een grijs verleden kwam ik tot de conclusie dat mijn voorkeur bij de trams vooral uitgaat naar vierassers. Op het eiland Waan heb ik die voorliefde ruimschoots kunnen uitleven, maar op mijn andere modeltrambaan, het normaalsporige Schragenhave, waren zulke draaisteltrams afwezig.

Tweeassers van HTM en NZH, en de zesassige A619/A620, reden er tot grote tevredenheid rond. Op het remiseterrein stond een enkel vierassig rijtuig van de Gooische Stoomtram, maar dat was het dan wel wat de vierassers betrof. 

Met de NZH A508, een kleine Boedapester, verscheen dan eindelijk de eerste vierassige motorwagen op mijn normaalsporige tramlijn in 1:45. Tot grote tevredenheid van de tramdirectie, dat spreekt vanzelf. 

In het kader van de opruimactie 'gebruiken, of wegdoen' viel mijn blik op de tweede Dicky-Flexity. Zou daar een normaalsporige vierasser van te maken zijn? Per slot van rekening hebben gemoderniseerde Tatra T3'en, en de vierassers van PragoImEx, soortgelijke afmetingen. Doen!

Geen exact voorbeeld dus, maar wel ter inspiratie: zo ziet de VarioLF van PragoImEx eruit:

VarioLF in Most (foto: pragoimex.cz)

Rijtuig 43 van de Gooische Tramweg Maatschappij (2)

Het rijtuig is inmiddels voorzien van koppelingen, interieur, reizigers en vensterglas. In en na WOII was veel materieel van de GTM geschilderd in NS-groen; dat heb ik dus ook maar gedaan. Ik heb geen indicatie kunnen vinden van de feitelijke kleur van het rijtuig. Het kan evengoed donkerbruin zijn geweest.



De hekjes ter afsluiting van de balkons aan voor- en zijkanten ontbreken nog.



Het model is een interpretatie, geen exacte weergave. Het is iets te kort, en de bovenkanten van de vensters waren bij het voorbeeld gebogen, niet recht. De merkwaardige vensterindeling klopt wel.

Dienstwagen NCS102 tram Utrecht-Zeist (1885)

In de reeks 'wat doen we met die kits in de kast' kwam ik deze tegen. Een Midland Railway 10-tons remmerswagen.

Zo'n raar ding heeft in ieder geval nooit op Nederlandse rails gereden. Maar misschien iets wat erop leek? In het onvolprezen boek van Dijkers, De goederenwagens van de Nederlandse tramwegen, trof ik op pagina 47 een gesloten wagentje aan waarvan de bak ongeveer dezelfde lengte had.

 Bij de NVBS ontdekte ik er een foto van. Log in bij de beeldbank en tik als zoekterm in 130.640, dan krijg je het negatief met dat nummer.

 Het is een voormalige paardentramgoederenwagen van de Stichtse Tramway Maatschappij, gebouwd in 1885. Die kwam terecht bij de NCS die aanvankelijk de exploitant was van de elektrische tram Utrecht-Zeist (later de NBM). De NCS maakte er gedurende enige tijd een bovenleidingmontagewagen van, genummerd 102.

Uiteindelijk beleefde de 102 als dienstwagen nog het einde van de Zeister tram. In die toestand heb ik het model proberen uit te beelden. Eerst de kit, met alvast één kopwand op de juiste breedte gebracht. De MR Brake Van had maar één balkon ('veranda'), maar desondanks hebben de zijwanden aan beide uiteinden een doorlopende dakbalk. Dat komt goed uit, want de NCS 102 had twee balkons. De idioot grote spoorwielen gebruik ik niet; ze worden vervangen door wielen met een meer tramachtige afmeting.
 

De aspotten worden wat afgeslankt, want zo groot waren ze nou ook weer niet.
 

Na enige tijd snijden en plakken is dit het resultaat. Het dak ligt er los bovenop, en de treeplanken bungelen nog los aan de stelbalk. Op de zijwand is een schuifdeur verschenen van Evergreen-strips.
 

Halverwege het schilderwerk. Eigenlijk is het 'ontschilderen', want de wagen wordt uitgebeeld in de desolate toestand waarin hij op het sloopspoortje in Zeist stond. Het dak ligt er nog steeds los op.
 

Nederlandse stoomtram-bakwagen (1886)

Even terug naar de normaalsporige tram weer.

Ik bewaar al die doosjes met Britse kits omdat ik er "ooit nog eens" Nederlandse stoomtramwagons van wil maken. Hier is er één.

De Noord-Zuid-Hollandsche Stoomtrammaatschappij Haarlem Leiden (NZHSTM-HL) bezat vier open wagens, gebouwd in 1886. Eén daarvan overleefde nog tot 1933, als laswagen H107 van de NZH. Wie het wil nalezen: zie A. Dijkers, De goederenwagens van de Ned. tramwegen, pag. 23.

De Great Western Rly. had soortgelijke bakwagens met hoge zijden. Het Cooper Craft-kitje van deze wagens moest er dus aan geloven.

Onderaan de oorspronkelijke zijkant en kopwand, boven de ingekorte versies. Ook de wagonvloer is al op Nederlands stoomtramformaat gebracht.




De wielen zaten ook in het doosje; of ze er ook echt bijhoorden weet ik niet, maar ik heb ze toch gebruikt.

In tegenstelling tot de GWR-wagen had deze alleen een zijwaarts omlaagklappend laadpaneel, zonder de klapdeuren bovenin. Hier zie je de zijden, met enig toegevoegd ijzerbeslag in wit plastikard.



En hier is dan de NZH H107, kort voordat hij zou worden afgevoerd. De wagen heeft maar aan één kant remwerk; of dat bij het voorbeeld ook zo was, vermeldt de geschiedenis niet. Aangezien het model gesitueerd is in 1933, heeft het de bekerkoppelingen die gangbaar waren bij het elektrische trambedrijf.





Ik heb toch nog een foto gevonden van deze bakwagen! In de onvolprezen NVBS-beeldbank, negatiefnummer 146.073 (voer dat in in het zoekveld Alle tekst, en Begin zoekactie).

De tekst meldt ten onrechte dat het de H106 is (die met de puntige kopschotten), maar het nummer H107 is duidelijk leesbaar en met enige moeite zie je de rechte kopschotten van de bakwagen. Ik heb het de NVBS gemeld.

Antwoorden over Schragenhave

Voor ons optreden in Stuttgart, op Kleine Bahn Ganz Gross, eind mei 2017, maakte ik onderstaand overzicht met antwoorden op alle mogelijke vragen over ons Haagse diorama.

Schragenhave - Daten zum Modelltramdiorama

Allgemeines	Modell-Infos	Vorbild-Infos	Sonstige Bemerkungen
Schragenhave - wieso?	Abgebildet werden Szenen aus Den Haag, NL, dessen offiziellen Name "s-Gravenhage" ist. Das Diorama ist aufgestellt auf Böcken - auf Niederländisch "Schragen" genannt.	Die Linie 5 und ihre Endhaltestelle am Prinsessegracht wurden 1963 eingestellt vom Stadtverkehrsbetrieb HTM. Der Strassenbahnverkehr der NZH wurde in 1961 vollständig beendet. Die Netze von HTM und NZH waren nicht verbunden.	Der Bahnbrücke ist ein Fremo-Modul und ist auch als solches einsetzbar. Alle Landschaftselemente über 10cm hoch sind abnehmbahr, womit die Modulen flach zusammenfaltbar werden. für Transportzwecke.
Abmessungen	3m60 x 0m50. Schienenhöhe 1m30 über Boden		Baugroße 1:45 ("Null")
Beleuchtung	LED-Streifen "Warm White", 12V Gleichspannung
Stromversorgung	DCC (Lenz), über funktioneller Oberleitung und mit den verbündeten Schienen als Masse.	Genau wie beim Vorbild	Pendelschaltung über Lenz CV51. Strecke und Fahrzeuge sind umschaltbar auf 2-Schienen-DCC-Betrieb mit "toter" Oberleitung
Oberleitung	Aus 0,2mm Phosphor-Bronzedraht. Drahtklämmern: Lohnätzarbeit (0mobau) nach eigener Zeichnung. Masten: 4mm Rundeisen, in stromführenden Messingbüchsen gesteckt.		Am Modulübergang ist die Oberleitung eingehakt und somit trennbar. Beim Transport liegt die Oberleitung festgesteckt auf den Straßen. Die Masten wirden abgenommen.
Stromabnehmer (Pantographen)	Alles Eigenbau aus Messingdraht und  Profile
Trichterkupplungen	Eigenbau aus Messing-Röhren; Weiterentwicklung einer Idee der IIm-Strassenbahnfreunde
Strassenbahngleise und Weichen	Eigenbau aus h0-Profilen, Streifen und Pertinaxschwellen		Schwellen: Marcways El. Weichenantrieb: Minx

Straßenbahn-Wagen	Modell-Infos	Vorbild-Infos	Sonstige Bemerkungen
Triebwagen HTM 36 ("Umbauer"-Typ)	Eigenbau aus Bristolkarton (1980)	Vorbildwagen 36 und 77 sind erhalten geblieben. Die "Umbauer" entstanden 1929-30 aus ältere Zweiachser die zur Modernisierung neue Fahrgestelle, Plattformen und Scheren-Stromabnehmer bekamen.	Panto: Typ Siemens B
Triebwagen HTM 251 (HaWa, ab 1919)	Eigenbau aus Polystyrenplatten (1985) Untergestell: Eigenbau aus Messing (2015)	Vorbildwagen 254, 265, 274 u.a. sind erhalten geblieben	Panto: Typ Siemens A
Arbeits-Beiwagen HTM H55 (ehem. Umbauer No. 25)	Eigenbau aus Bristolkarton (2015)	Beiwagen H55 ist erhalten geblieben
Gelenktriebwagen NZH A619/620 (1932)	Eigenbau aus Bristolkarton (2013-16); Drehgestelle aus Messing. 2 ABC-Gears Motoren im mittleren Drehgestell.	Von den 10 dieser Wagen ist keiner erhalten geblieben; der Bau eines 1:1-Replikas wird z.z. untersucht. Erster serienmaßig gebaute Gelenkwagen in NL.	Beeinflußt vom Harkort-Wagen (Duisburg, 1926) Panto: NZH-Betriebseigener Typ. Wagennummer: decalwinkel.nl (nach eigene Zeichnung)
Arbeits-Triebwagen NZH A1002	Eigenbau aus Polystyrenplatten (1995); Dach aus Holz	Keiner dieser Wagen ist erhalten geblieben.	Panto: NZH-Betriebseigener Typ. Wagennummer: decalwinkel.nl (nach eigene Zeichnung)
NZH Offene Arbeitsbeiwagen C106 (1882)	Modifiziertes Cooper Craft-Bausatz eines GWR-Wagens	Ursprünglich gebaut für Hollandsche IJzeren Spoorweg-Maatschappij. Wagen ist erhalten geblieben.
Kranwagen und Begleitwagen	Modifiziertes Meteor Models-Bausatz des GWR-Kranwagens 607w.	Freelance-Modell, ohne Vorbild bei HTM oder NZH.

Landschaft, Autos, Details	Modell-Infos	Vorbild-Infos	Sonstige Bemerkungen
Bahnbrücke "Leidschendam-Voorburg"	Eigenbau aus 9mm-Sperrholz, Pappe und Backsteinplatten.	Gebaut 1908 und nachher modernisiert. Das Vorbild existiert noch; die ehem. elektr. Vollbahnlinie ist seit 2006 eine Metro/Vorortbahnstrecke. Die Strab.-Trasse ist heute Radfahrweg.	Backsteinplatten: Slaters und South Eastern Finecast. Geländer: Slaters Eisenbahngleise: Peco
Eisenbahn-Reisezugwagen (1924)	Eigenbau aus Plexiglas und Polystyrenplatten	Stahlerne Standardwagen der Nederlandse Spoorwegen, meistens eingereiht in formgleichen Triebzüge.
Buchhandlung Verwijs & Stam	Eigenbau aus Foamboard	Die Buchhandlung in Den Haag mit großer Eisenbahn-Sortiment gibt es heute noch (mit neuem Inhaber: Douwes)	Geländer: Lohnätzarbeit (0mobau.de) nach eigene Zeichnung.
Kunst-Akademiegebäude (1933-37)	Eigenbau aus Foamplatten (Boden-Schalldämpf-Material)	Architecten Jan Plantenga, Jan Buijs & Joan Lürsen. Existiert noch.	Backsteine: paperbrick.co.uk .
TRAM-Warnsignal	Eigenbau. Maskenbild: Lohnätzarbeit (0mobau) nach eigene Zeichnung. Mit roter Blink-LED.
Verkehrszeichen	Laserprint (floodlands.nl)
Herringbude Buitenhof	Eigenbau aus Foamboard und Bristolkarton.	Steht, zwar arg modernisiert, noch immer am Hofvijver.
Strassenbelag	Individuell aufgeklebte Pflastersteine und Gehwegziegel aus Karton; asphaltierte Teile: schwarzer Dispersionsfarbe mit eingestreuten Fine Cinders (Woodlands Sc.)
Gaslaternen	S & D Models (weißmetall-Bausatz)
Gully-Deckel	Wizard Models. Neusilber.

Landschaft, Autos, Details	Modell-Infos	Vorbild-Infos	Sonstige Bemerkungen
Strassenbahn-Depotgebaude	Teile eines Heljan-Bausatzes	Hat kein konkretes Vorbild in Den Haag
Depotgleis	Karton-Flachgleis mit Alu-Schicht im Rille, nach TLRS-Idee		Tramfare 218:3 (2004), Godfried Kuře
Depot-Geländer	Eigenbau aus Foamboard und gelöteten Kupferdraht	Vorbild: Geländer des HTM-Depots Frans Halsstr.
Trümmer-Container	Messing-Bausatz von 0mobau (Moog)
Michelin-Bus	Éditions Atlas/Eligor, leicht verschmuzt
Volvo	Plastik-Bausatz (Revell?)
BBA-Bus	Resin-Gußmodell (Edwin Poppeliers)	Brabantse Buurtspoor- en Autodiensten - angeblich auf Ausflugsreise in Den Haag
Speedwell-Bus	Schweizer Postbus (Hersteller unbekannt)	Turistik-Unternehmer und Bahnfan Jan Voerman organisierte in den 60er mehrmals Bahnreisen mit seiner Speedwell-Busse.
Schwarzer Bestellauto	(Hersteller unbekannt)
Figuren	Preiser, Slaters, Phoenix, S&D, Langley, Goover Models
Baum	Eigenbau aus verdrilltem Kupferdraht, mit Mininatur-Laub