Winter Saloon 22 in de werkplaats

Vierassig motorrijtuig A22 van de Waanse tramwegen werd gebouwd in 2008 en kreeg in 2012 voor het laatst onderhoud. Inmiddels was er achterstallig onderhoud ontstaan dat nodig aangepakt moest worden. Het rijtuig is gebouwd naar het voorbeeld van Winter Saloon 22 van de Manx Electric Railway, een beeldbepalend tramtype dat op het Eiland Waan dan ook niet verstek mag laten gaan.

Loopdraaistel
De polystyreen wiegbalk van het loopdraaistel van motorrijtuig 22 was gebroken. Het draaistel kreeg een nieuwe wiegbalk, nu van dubbelzijdig printplaat. Van de gelegenheid werd gebruik gemaakt om ook de stroomafnemers achter de wielen, die van dun fosforbronsdraad waren, te vervangen. De nieuwe zijn fosforbronsstrips die op de flenzen drukken en zo ook nog de assen afveren, die enige vertikale bewegingsvrijheid hebben.

Voorschakelweerstand
Verder is de nog uit de analoge tijd stammende voorschakelweerstand voor de motor verwijderd. De decoder werd opnieuw ingeregeld.

Beugel
Aan het uiterlijk van de tram is ook gesleuteld. De pantograaf, naar het voorbeeld van een Belgische buurttram-panto, is een tikje naar achter geplaatst, precies boven de binnenste as van het voorste draaistel. Dat ziet er beter uit, en maakt voor het volgen van de bovenleiding nauwelijks iets uit. De panto stond eerst boven het draaipunt van de truck (draaistel) - ook een gangbare praktijk - maar dat was het uiterste puntje van het lichtkapdak. Dat zag er niet overtuigend uit. Ook rust de beugel nu op twee langsbalken, in plaats van precair te balanceren op de dakronding.

Frontseinen
Tenslotte kreeg de motorwagen frontseinen. Het ILT van het Eiland Waan vond het na vijftien jaar wel eens tijd dat ook deze tram aan de voorschriften ging voldoen.

Onderstaand: voor en na het klein onderhoud

Het is net een krokodil

 Op naar het volgende project! Bij de renovatie van de gelede tram A205 werd een nieuwe aandrijving ingebouwd en kwam het tot dan gebruikte chassis van een Fleischmann-Magic Train dieseltje vrij. Links op de foto.

Een nog nieuw locje van hetzelfde type is ook omgespoord naar 22,5mm, en toen waren er twee.

Nu is er weinig emplooi voor twee kleine pantograafloze locjes bij het trambedrijf van het Eiland Waan. Maar er was wel behoefte aan een sterke locomotief voor diensttrams en goederenvervoer. De eloc 23, die zulke taken tot nu heeft verricht, begint langzaamaan tot het museummaterieel te horen, al kan hij nog prima meekomen.

Ergo: de twee locjes worden samengebouwd tot een vierassige elektrische locomotief. Met koppelstangenaandrijving, dat ziet er wel leuk uit. Bovendien zijn dan alle vier de assen aangedreven; ieder locje heeft maar een aangedreven as, en de tweede wordt meegenomen door de koppelstangen.

Zo'n loc wordt natuurlijk te star, dus de onderstellen moeten kunnen zwenken. Twee mogelijkheden: een lange locomotiefkast, met de twee aandrijvingen als draaistellen eronder; of een kort machinistenhuis met twee beweegbare 'neuzen' waar de aandrijvingen vast onder zitten. Dat laatste is het dus geworden, in overeenstemming met de definitie van een Krokodil.

Oftewel een dubbelgelede locomotief.
Een eerste "Stellprobe", met alle onderdelen nog los van elkaar, laat zien waar we naartoe werken. 

Maar zo is de loc te lang. De instrumentenpanelen, normaal in de cabine, zitten nu buiten de front-wanden. Dat kan zo dus niet.

Het was nog een hele puzzel om het allemaal functionerend te krijgen. Die twee onderstellen met een scharnierend tussenstukje zijn niet zo'n probleem. Maar hoe bevestig je het machinistenhuis? Niet aan het tussenstuk, want dat zwenkt nogal ver uit in de bogen, terwijl het langere machinistenhuis minder meebeweegt. Uiteindelijk zijn de instrumentenpanelen, in het midden van het cabine-interieur, gebruikt als meenemernokken. Midden in de kopwanden van het machinistenhuis zijn strips aangebracht waar die nokken precies in vallen, met een mm speelruimte. Daardoor blijft de cabine in de lengteassen van beide huiven, ook in een boog.

Dit is het volgende designstadium:

Zo passen de afmetingen beter bij het Waanse trambedrijf.

Metersporige bakwagen

 De bakwagen van de Steiermarkische Landesbahn, ooit uitgebracht door Fleischmann Magic Train in 1:45, heeft bruikbare proporties. Ik had het vage plan om de twee 0e-assen te vervangen door 0m-versies, eenvoudig de scheenplaten 6mm verder uit elkaar zetten, en daarmee met weinig werk te kunnen beschikken over een derde bakwagen. Nog eens goed kijkend vind ik twee asjes nogal iel ogen onder deze forse bak.

Daarom krijgt hij twee draaistellen. De lengte van de goederenwagen is ongeveer gelijk aan de (gesloten) NZH-smalspoorgoederenwagens CY 1-4 van het Waterlandse net, en daarom krijgt de open wagen dezelfde draaistellen.

Daarmee wordt ook gelijk de aslast gehalveerd, wat geen kwaad kan wanneer je met zwaarbeladen goederenwagens over tramspoor rijdt.  

Dit was de goederenwagen voor de verbouwing:

 

 

En hier staat hij al op zijn polystyreen-draaistellen, gemaakt naar tekeningen in het boek van Smit, en foto's van Sven v.d.H.:

De eigendomskenmerken van de Steiermärkische Ländesbahn zijn verwijderd, maar verder behoudt de wagen zijn opschriften, inclusief het wagennummer 208. Enkele oudere medewerkers van het Waanse trambedrijf gaven de wagen al gauw de bijnaam De Luxemburger. 

Z'n oorspronkelijke Magic Train-koppelingen, een soort uitvergrote spoor N-koppeling, zijn verruild voor de bekerkoppelingen die gangbaar zijn bij de trams van het Eiland Waan. 

De wagen is geweathered door een wassing met een modderig verfje, Pactra A53E.

Flexity-vierasser te Schragenhave (fictief)

Na de proefritten op het kaarsrechte werkplaatsspoor gaan we eens kijken of de tram eigenlijk wel binnen het profiel van Schragenhave past. Botsen de neuzen niet tegen bovenleidingmasten? Schampt de wagenbak de viaductingang niet?

Zo te zien kan de tram zonder meer in dienst worden genomen.

Het dak eraf

 De Dicky-modellen hebben een vrij hoge rand tussen dak en vensters. Bij de dubbelgelede uitvoering valt dat minder op, maar een veel kortere vierasser zou visueel een erg hoog trammetje worden.

Boven de vensters wordt dus een strook weggezaagd. Links de verlaagde versie, rechts het origineel:

Een vierassige Flexity?

 Tien jaar geleden vertelde ik hier hoe een dubbelgelede Flexity, een speelgoedmodel van Dicky Toys (ja, Dicky) gereed werd gemaakt voor het trambedrijf van Waan.

Op de foto zijn twee van zulke trams te zien. De eerste is dus een moderne, dubbelgelede Waanse meterspoortram geworden. Met de tweede ben ik tien jaar later een andere weg ingeslagen.

In een grijs verleden kwam ik tot de conclusie dat mijn voorkeur bij de trams vooral uitgaat naar vierassers. Op het eiland Waan heb ik die voorliefde ruimschoots kunnen uitleven, maar op mijn andere modeltrambaan, het normaalsporige Schragenhave, waren zulke draaisteltrams afwezig.

Tweeassers van HTM en NZH, en de zesassige A619/A620, reden er tot grote tevredenheid rond. Op het remiseterrein stond een enkel vierassig rijtuig van de Gooische Stoomtram, maar dat was het dan wel wat de vierassers betrof. 

Met de NZH A508, een kleine Boedapester, verscheen dan eindelijk de eerste vierassige motorwagen op mijn normaalsporige tramlijn in 1:45. Tot grote tevredenheid van de tramdirectie, dat spreekt vanzelf. 

In het kader van de opruimactie 'gebruiken, of wegdoen' viel mijn blik op de tweede Dicky-Flexity. Zou daar een normaalsporige vierasser van te maken zijn? Per slot van rekening hebben gemoderniseerde Tatra T3'en, en de vierassers van PragoImEx, soortgelijke afmetingen. Doen!

Geen exact voorbeeld dus, maar wel ter inspiratie: zo ziet de VarioLF van PragoImEx eruit:

VarioLF in Most (foto: pragoimex.cz)