Nog een vierasser: Schöneiche Tw 34

 Er lag nog een h0-onderstel in de kast van een Amerikaanse dieselloc. Dus de vier assen verlengd tot zo'n 30mm, zodat de wielstellen geschikt gemaakt konden worden voor 22,5mm-spoor. Nieuwe Bühler-motor erin, met handhaving van de oorspronkelijke vliegwielen, en de aandrijving voor een volgende tram is beschikbaar.

Nu nog de vraag: welk prototype? Ik kan de truckstand niet makkelijk veranderen, omdat het een zinkspuitgietwerk-chassis is. Dus we zitten vast aan een vierasser met dicht bij elkaar staande draaistellen, ofwel trucks, in het tram-parlando. 

Verder wilde ik graag een oorspronkelijk meterspoorrijtuig, liefst in tweerichtingsuitvoering. Dus geen normaalsporige tram die "op het eiland Waan op meterspoordraaistellen is gezet". 

Een zoektocht ondernomen naar vrij korte vierassers op meterspoor, en uitgekomen bij deze:

Felix O, CC BY-SA 2.0 <https://creativecommons.org/licenses/by-sa/2.0>, via Wikimedia Commons

(Museum-)motorrijtuig 34 van de Strassenbahn Schöneiche-Rüdersdorf bij Berlijn. 

En bouwen maar, in bristolkarton.

De balkons zijn hier korter dan het voorbeeld, omdat dat minder problemen geeft met het krappe profiel van vrije ruimte op het Eiland Waan. Maar na weloverwogen adviezen van modelbouwvrienden koos ik toch voor de lange balkons.

De verzonnen klapdeurtjes maakten weer plaats voor de schuifdeur, die opengeschoven een plaats vindt achter het grote zijraam. Zo klopt alles weer, ook de proporties van de originele tram. 

Het effect is er: een eigenlijk te lange vierasser gezien de truckstand, met een centrale pantograaf en, op de een of andere manier, een ontspannen uitstraling.

Aachen Großraumwagen 1010: niet gesloopt

 Het afgelopen halfjaar, de tweede helft van 2020, is vooral besteed aan de bouw van vierassige motorwagen ASEAG 1010, een Talbot-Grossraumwagen uit Aken. 

Behalve dat Aken vlak bij mijn woonplaats ligt, is er nog een connectie met het Isle of Man. Na de opheffing van het trambedrijf van Aachen in 1974 kocht de Manx Electric Railway zeven Grossraumwagens van deze onderneming. Van zes exemplaren werden alleen de tractie-installaties en nog wat onderdelen naar het Isle of Man gestuurd, waarvoor de zevende wagen - de 1010 - als 'verpakking' zou dienen. 

Door een misverstand kwam de wagen leeg in Douglas aan; de onderdelen van de andere wagens arriveerden afzonderlijk. De 1010 diende nog enige tijd als opslagruimte, maar werd uiteindelijk in verwaarloosde toestand gesloopt.

Stel dat dat niet gebeurd was, en de MER deze tram weer rijvaardig had gemaakt? Dat probeer ik hiermee uit te beelden. 

De wagenbak is gebouwd van bristolkarton, met een eenvoudig onderstel van messing balkjes dat rust op twee Black Beetle-draaistellen.

 

Na

Na veel passen, meten, plakken en schilderen is dit het resultaat:

De 1010 wenst alle bezoekers van het Eiland Waan een Gelukkig '21. 

Toevallig ook te zien op deze foto is de Terminus Tavern, het middendeel van een bekend café op het Isle of Man dat hier een gat in de gevelwand opvult. Op de voorgrond staat de eveneens recent gereedgekomen museumbus van de Waan Electric Railway. Het is een Citroën-busje uit de jaren '20. 

Niet alleen maar bouwen

Naast de voortgaande bouwwerkzaamheden wordt er natuurlijk ook alweer flink gereden op Waan. Bijvoorbeeld door deze kloeke combinatie van twee vierassers, voor mij hét beeld van een echte tram. Tweeassertjes zijn leuk, maar vierassers nog meer.

Glasloos salonrijtuig A13 is onderweg met gesloten bijwagen B58.

Verder is er wat gemodificeerd aan de bovenleiding bij de Promenade. 

Het smalle sleepstuk van A14 sprong bij onderstaande bovenleidingmast op het linkerspoor onder de draad uit. Bij eerdere ritten met wagens met bredere stroomafnemers waren er geen problemen, maar die op de A14 is de smalste van allemaal. 

De bovenleiding bleek te ver uit de hartlijn te liggen. Een beetje zigzag is normaal, maar dit was blijkbaar te veel. (Op foto's ziet de bovenleiding er nogal los uit, terwijl hij toch strak gespannen is. In het echt oogt het veel strakker.)

De enkele mast kreeg een tweede arm.

Tegelijk is ook de bovenleiding boven het overloopspoor aangepakt. Hij is vervangen door een vaste staaf, naar NZH-voorbeeld. De staaf hangt aan drie dwarse staven die op de bovenleiding van de twee doorgaande sporen rusten.  

De oorspronkelijke draad die er eerst hing, eindigt nu aan de mast en verloopt dus niet boven het spoor; een beetje lastig te zien op de foto. 

Bouwberichten

Na het indienstnemen van de gereviseerde tweeasser 5 is de herbouw van het Eiland Waan voortgezet. Zo werd het straatoppervlak langs de promenade geasfalteerd.

De weg naast de sporen is eerst ruwweg op hoogte gebracht met triplex, en daarna afgemaakt met Unifill-muurvuller. De groefrails waren tijdelijk opgevuld met kartonstroken, die meteen na het aanbrengen van het vulmiddel weer werden verwijderd.

Na uitharding van de filler wordt het oppervlak waar nodig in model geschraapt en geschuurd. De spoorstaven steken een halve mm boven de weg uit.

Bij nader inzien had ik de filler nog kunnen mengen met een kleurstof om het minder wit te maken ingeval van latere beschadigingen.

Verder is er uitgebreid proefgereden, zowel met tweerailvoeding als omgeschakeld naar 'drierail', d.w.z. beide spoorstaven aan massa en de bovenleiding als 'derde rail'. Hier en daar moest de bovenleiding, na een flinke periode buiten gebruik, goed worden schoongepoetst.

Kleinere karweitjes zijn er ook gedaan, zoals het aanleggen van een trottoir, het repareren van het dak van de remise, en het voorbereiden van de bestrating van het remiseterrein. Dat komt het laatste aan de beurt. Eerst wordt het spoor op de vrije baan nog geballast.

Tweeasser voor Waan

Na opnieuw een onverhoopte onderbreking van de bouwwerkzaamheden is de aandacht nu gericht op het Eiland Waan, versie 2. Na de bouw van de twee bakken en het leggen van de sporen is onder meer een tweeassig Bachmann-motorrijtuig ingezet.

Afgezien van het aanpassen van de spoorwijdte naar 22,5mm en het plaatsen van een Zwitserse pantograaf was er weinig veranderd aan het model. De truckzijkanten waren tijdeijk afgenomen om het rijtuig te kunnen gebruiken bij het testen van de spoorligging, waarbij - vooral op wissels - het kunnen observeren van het rail/wielgedrag nodig is.

Nu deze fase achter de rug is, is de tweeasser verder onder handen genomen. De Zwitserse pantograaf kreeg een Stemman-zwikstuk, zoals dat vanaf eind jaren '50 in Duitsland veel is toegepast, en ook op de PCC's van de HTM. Dat is te zien op de foto hieronder.


De truckzijden zijn terug op hun plaats gezet. Verder wordt de tram voorzien van baanschuiver-latten rondom de truck. Het complete onderstel krijgt de vuile stofkleur die zulke trams hadden; het Bachmann-zwart met gouden randjes oogt museaal, en een beetje plasticachtig.

Ook wordt de dubbele gebogen stootbuffer vervangen door een brede, vlakkere buffer over de volle breedte, voorzien van anti-opklimribbels. De tram krijgt de Waanse functionele bekerkoppelingen en geüniformeerd (witmetalen) personeel.

De Bachmann-tweeasser droeg het nummer 1623. De nummers zijn er voorzichtig afgekrabd met een gebogen X-acto-cutter. De wagen krijgt het voertuignummer 5 (administratief A5, met de A van motorwagen).

Hervatting van de dienst

Zo gaat dat in een modelbouwersleven. Er gebeurt van alles wat meer aandacht opeist dan de hobby. Maar na een flinke periode van stilte wordt de tramdienst weer hervat.

Eerst nog even een plaatje van lijn 5 op de Prinsessegracht in Den Haag. Wordt vervolgd.

NZH gaat de Straatweg op

Op "Volgende Halte" (Arnhem, 2016) en Kleine Bahn Ganz Gross (Stuttgart, 2017) was Schragenhave te zien met rechts een enkelsporig kopeindpunt. Dit was een voorlopige toestand. "Ooit" moest er nog zo'n 90 cm worden bijgemaakt, maar dat was er nog niet van gekomen. Na lang aarzelen heb ik dan toch maar besloten om het nog ontbrekende laatste deel van Schragenhave te bouwen. Dit was de stand van zaken:

(Duitse tekst, want vorig jaar gemaakt voor Kleine Bahn Ganz Gross.)

Twee bakken van gelijke afmeting kunnen mooi samen  worden opgeslagen, en eventueel vervoerd. Kortom, iets meer rijlengte, zonder veel extra ruimtebeslag bij het vervoer of opslag.

Hoe gaat dat nieuwe stuk eruitzien? Gedachtengang: wat is typerend voor het normaalspoornet van de NZH?

(1) Zwaar uitgevoerd dubbelspoor op eigen baan, al dan niet in het midden van de weg met heggen erlangs. Maar dat dubbelspoor, met zijn dwarsliggers, lijkt wel erg op een spoorlijn, en die hebben we al zo vaak gezien.
(2) Dubbel straatspoor in de provinciale weg, in Holland vaak 'straatweg' geheten. Dat komt minder vaak voor op modelbanen, en dat wordt het dus. Ongeveer zo:

Wat de aankleding betreft, moet het niet overladen worden. Op de straatweg is plaats voor een enkele auto. Het remise-achterterrein komt goed van pas, want men heeft altijd te veel materieel nietwaar. Een kas of iets dergelijks dient als rechtercoulisse op de voorgrond zodat je niet ziet dat het spoor eindigt.

Alle sporen hebben ongeveer dezelfde lengte, zodat de enkelgelede A619/620 erop past. Door die lengte-eis kwamen de wissels van het overloopspoor wel aan weerszijden van de segmentscheiding te liggen. Een uitdaging! ABC zijn de sporen waar de trams met Lenz-decoders automatisch kopmaken.




Het strengelspoor eindigde onder op de foto in een wissel, waarna nog een kopspoor volgde. Dit kopspoor wordt verdubbeld, en doorgetrokken op de volgende module. Dus niet meer van strengel- naar enkelspoor, maar van strengel- naar dubbelspoor, zoals het ter plaatse indertijd ook was. Onderdelen van het wissel zijn overigens hergebruikt in het wissel in het midden van de foto. Ik heb niet voor niets zo lang aan de wisseltongen zitten vijlen.

Het kopspoor lag tot nu toe in eigen bedding naast de straat. Het nieuwe (westelijke) spoor ligt in de straat, en om het oostelijke ook in het wegdek te krijgen, wordt de weg verbreed. Lekker knutselen. Bijkomend effect van zo'n verbouwing is dat er zichtbare overblijfselen van een oudere situatie zichtbaar zijn, waardoor het geheel wat meer doorleefd gaat ogen.