De Erwt

 In de werkplaats van Schragenhave kreeg dit trammetje de bijnaam De Erwt. Niet omdat hij klein is, maar vanwege de naam Birney, die dit tramtype in de USA draagt. Erwt en Birney...

De tram, een Corgi Classics-model in 1:48, ooit verworven op een modelbouwbeurs, stond al jaren in de kast om ooit verbouwd te worden tot een Nederlandse tram. Er hebben drie van deze trams rondgereden op het Arnhemse tramnet, overigens met weinig succes. 

De Amerikaanse rijtuigen, aangeschaft door de Tramwegmaatschappij Oosterbeek-Laag (TOL), arriveerden pas in Nederland toen de TOL al was opgeslokt door de OSM, die spoedig opging in de NBM, die de wagens grif uitleende aan de GETA. Maar ook de Arnhemse tram had weinig plezier van de kleine trams, met een gering motorvermogen en slechts een enkele in- en uitstapdeur.

De wagens eindigden roemloos als aanhangrijtuigen bij de NBM, die ze achter de hand hield voor grote drukte, maar zelden inzette. Al voor de Tweede Wereldoorlog werden de trammetjes gesloopt. 

Ik doste het Corgi-model uit als GETA-tram.

Zó uit de doos: Birney 1668 van de Newyorkse Steinway Lines.

De zware, spuitgietmetalen tram kreeg als aandrijving het chassis van een Rivarossi rangeerlokje. Robuust, en opgewassen tegen het gewicht van de tram. 

Rijden kan hij  alvast, met het op maat gezaagde Rivarossi-onderstel. 

Bij hun Nederlandse eigenaren hadden deze trams natuurlijk geen trolleystang. Op de drieënhalve foto die er bestaat van deze wagens is te zien dat ze een kort sleepbeugeltje hadden, dat bij wisseling van de rijrichting "bovenover" omklapte onder de rijdraad. 

De beugel probeert altijd de verticale stand in te nemen, door de veer onder het draaipunt. In het echt werkte het anders, maar deze oplossing op het model functioneert perfect.

Ook aan het uiterlijk moest iets gebeuren om er een overtuigende GETA-wagen van te maken. Diverse tramhistorici hielpen me aan de juiste nummering (het waren de 78, 79 en 80). Ik koos voor 79, onder andere omdat er al een nul-model van de 78 bestaat. Mij is niets bekend over individuele verschillen tussen deze drie wagens, al waren die er vast wel.

Aanhangrijtuig in dienst gesteld

 Nu de aansturing van de eenassige draaistellen is opgelost, kon het rijtuig afgebouwd worden. De HTM 685 is in dienst genomen, na enkele proefritten.

Proefrit achter de HTM 251, waarmee de wagen een mooie combinatie vormt.

De nummerfilmkasten zijn op het dak geplaatst, en het stopcontact voor de verlichtingskabel is aangebracht in het balkonscherm. Er is nog wel het nodige schilderwerk te verrichten.

De HTM 685 is gecompleteerd met handgrepen, wagennummers, biezen, en in gebruik genomen door passagiers. De werkplaats van Schragenhave is klaar voor een volgend project, dat achter de 685 al opdoemt.

 

Aangepaste draaistelconstructie

 Na een suggestie van GerardvV op het Beneluxspoor-forum is er een tussenschakel ingebouwd in het aansturingsmechanisme van de eenassige draaistellen.

De koppeling stuurt nu niet langer het voorste draaistel direct aan. In plaats daarvan vormt de koppeling de stok van een T, met het draaipunt op de kruising van de stok en de dwarsbalk.

Vanaf de dwarsbalk lopen stangen naar het draaistel, maar hoe dichter die stangen bij het draaipunt van de koppeling zitten, hoe kleiner de beweging is die wordt overgedragen op de truck. Precies wat we nodig hebben. 

Het rijdt nu prima door de bogen en ziet er zo uit:

Proefrit booginstelling trucks

Omdat de lange koppelstangen rechtstreeks aan de eenassige trucks zitten, begint de truck zich al in te stellen op de boog voordat die is begonnen. Je ziet dat de eerste truck scherper rechtsaf wil dan het spoor op dat punt. (De tram rijdt naar links.)

Nog erger is dat het achterste draaistel, dat zich nog op recht spoor bevindt, ook al doet alsof het in het krapste deel van de boog staat. Het ontspoort niet, maar schuurt wel.

Er moet dus een afzwakkende tussenstap in het mechanisme komen. Er is al een voorbeeld; aan de slag dus maar weer!

Geheel geel

De 650'er heeft nu helemaal z'n eerste laag HTM-geel gekregen. Alle metalen delen staan in de primer.

De volgende stap is het dak. 

Tredebakken

Onder de vloer ontbraken nog de tredebakken. Die zijn gefabriceerd en staan klaar om onder de vloer van de 650'er te worden opgehangen. 

Wagenbak compleet

De balkons zijn bevestigd aan het middendeel van de wagenbak.

Ook zijn de buitenwanden voorzien van beulingijzers en een begin van bufferbalken. 

Het interieur kreeg dubbele en enkele klapbanken. Bij wijze van compromis rijdt de helft van de reizigers vooruit en de andere achteruit.

(Perspectivische vertekening door smartphone-lens)