Nieuwe truck voor A1002

Op het Nulweekeinde was ik niet erg tevreden over de rijeigenschappen van tramloc NZH A1002. Er moet maar eens een nieuwe aandrijving in. Wat zeg ik, meteen maar een heel nieuw onderstel.

De truck van de A1002 dateert nog uit mijn 'messingframe-met kosmetische-buitenkant'-periode. De puntgelagerde assen lopen in gaatjes in de frameplaten, wat niet bepaald wrijvingsvrij is. Eén as wordt aangedreven met een wormoverbrenging, en de andere loopt mee door een rubbersnaar. Het werkt wel, maar...

 Ik had nog ergens een stel Faulhaber 1616-motortjes liggen. En twee bijpassende tandwielen. Zou dat aan het wielstel kunnen worden opgehangen? Uit 'een stukje koper' dat ik van Vincent kreeg aangereikt, zaagde ik een plaatje om de motor te bevestigen aan de as. Uit het legendarische Railmagazine-artikel van Klaas Zondervan leerde ik hoe je de asafstand van twee tandwielen moet berekenen (het is:

 (aantal tanden + aantal tanden) x modulus 
____________________________________________   mm. 

                         2 


 De tandwielen zijn 48 en 12 tanden, de modulus 0,4. Geeft: 12mm. Dat is te doen. Voilà:

 

Verder zijn er nog twee truckplaten nodig met uitsparingen voor de lagerbusjes. Hiermee moet het dan gaan gebeuren:



Eenmaal in elkaar gezet is dit het resultaat: een functionele tramtruck. Erachter staat de vorige versie, een rechthoekig doosje van messing met plastic aankleding.



Nou zijn die 1616-motortjes berekend op 1,5 - 6 volt. Daarom moet er nog een tweede bij, en kwam het dus goed uit dat we het hier over een tweeasser hebben:

 

Met de motortjes in serie geschakeld rijdt het redelijk goed op analoge gelijkspanning, al is het wel 'hollen of stilstaan'. Echt fijn regelbaar is het niet. Maar met een decoder zijn ze helaas helemaal niet te temmen.

Twee motortjes op één decoder is toch al geen goed idee, maar die Faulhabertjes zijn zo lichtgeraakt, die springen al weg bij de laagst mogelijke waarde van Fahrstufe 1. Met de lastregeling uitgeschakeld - wat nog wel wil helpen bij twee motoren - is het niet veel beter. En de vertraging (raar woord in dit verband) van 1:4 helpt ook al niet.

 Kortom, experiment uitgevoerd, maar resultaat onbevredigend. In ieder geval heeft de A1002 nu wel een behoorlijke truck. Later nog eens naar kijken.

Naschrift: Inmiddels heb ik de motoren vervangen door een enkele 12V-motor met wormoverbrenging. De A1002 rijdt nu uitstekend. Project alsnog geslaagd! (6 februari 2018)

Takenlijstje najaar 2017

Kleine Bahn Ganz Gross is voor ons succesvol verlopen; het was een fraaie tramtentoonstelling. Schragenhave had een plekje gekregen naast een typisch Stuttgartse GT4; je ziet de baan hier staan links naast de ingang van de tram.



Het naambord, dat normaal bovenop de frieslijst staat, is aan de linkerzijkant gehangen omdat van die kant de meeste bezoekers binnenkwamen.

Natuurlijk heeft twee dagen tentoonstellen weer een takenlijstje opgeleverd, dat ik hier maar even opschrijf. Een weblog is een logboek, tenslotte.

• aanblik zijkanten: naam; trofeeën
• bakbevestiging en vrije loop A600 (de bakken liggen niet horizontaal meer en het middendraaistel heeft kuren)
• samenvatting uitleg (tekst voor op de zijkant)
• reclamezuil (moet als 'view blocker' aan de voorrand komen te staan)
• stadssilhouet (want het is hier en daar een beetje leeg aan de horizon)
• bevestiging gordijnen (de "rok" - ja, dat was een beetje improviseren)
• bevestiging wisselbediening (stond nu los achter het gordijn)
• ophangpunt regelaar (idem)
• ? uithaalspoor rechts verlengen
• resterende remisewand als achtergrond gebruiken
• boompje naast de viskraam
• wachtende reizigers
• klok aan de gevel van de akademie
• [GEDAAN] hoekpunt achterlijst versterken 

Ja, die laatste had wat veel te lijden gehad bij het transport.

We hebben trouwens 'de pers' gehaald, met een foto in het augustus- en het septembernummer van Strassenbahn Magazin:

Kortom, we kunnen weer aan de slag, zodat we er in oktober weer netjes bijstaan op het Spoornulweekeinde. Schragenhave is dan onderdeel van de grote modulenbaan, zodat er echte treinen rijden over Voorburg Viaduct.

Antwoorden over Schragenhave

Voor ons optreden in Stuttgart, op Kleine Bahn Ganz Gross, eind mei 2017, maakte ik onderstaand overzicht met antwoorden op alle mogelijke vragen over ons Haagse diorama.

Schragenhave - Daten zum Modelltramdiorama

Allgemeines	Modell-Infos	Vorbild-Infos	Sonstige Bemerkungen
Schragenhave - wieso?	Abgebildet werden Szenen aus Den Haag, NL, dessen offiziellen Name "s-Gravenhage" ist. Das Diorama ist aufgestellt auf Böcken - auf Niederländisch "Schragen" genannt.	Die Linie 5 und ihre Endhaltestelle am Prinsessegracht wurden 1963 eingestellt vom Stadtverkehrsbetrieb HTM. Der Strassenbahnverkehr der NZH wurde in 1961 vollständig beendet. Die Netze von HTM und NZH waren nicht verbunden.	Der Bahnbrücke ist ein Fremo-Modul und ist auch als solches einsetzbar. Alle Landschaftselemente über 10cm hoch sind abnehmbahr, womit die Modulen flach zusammenfaltbar werden. für Transportzwecke.
Abmessungen	3m60 x 0m50. Schienenhöhe 1m30 über Boden		Baugroße 1:45 ("Null")
Beleuchtung	LED-Streifen "Warm White", 12V Gleichspannung
Stromversorgung	DCC (Lenz), über funktioneller Oberleitung und mit den verbündeten Schienen als Masse.	Genau wie beim Vorbild	Pendelschaltung über Lenz CV51. Strecke und Fahrzeuge sind umschaltbar auf 2-Schienen-DCC-Betrieb mit "toter" Oberleitung
Oberleitung	Aus 0,2mm Phosphor-Bronzedraht. Drahtklämmern: Lohnätzarbeit (0mobau) nach eigener Zeichnung. Masten: 4mm Rundeisen, in stromführenden Messingbüchsen gesteckt.		Am Modulübergang ist die Oberleitung eingehakt und somit trennbar. Beim Transport liegt die Oberleitung festgesteckt auf den Straßen. Die Masten wirden abgenommen.
Stromabnehmer (Pantographen)	Alles Eigenbau aus Messingdraht und  Profile
Trichterkupplungen	Eigenbau aus Messing-Röhren; Weiterentwicklung einer Idee der IIm-Strassenbahnfreunde
Strassenbahngleise und Weichen	Eigenbau aus h0-Profilen, Streifen und Pertinaxschwellen		Schwellen: Marcways El. Weichenantrieb: Minx

Straßenbahn-Wagen	Modell-Infos	Vorbild-Infos	Sonstige Bemerkungen
Triebwagen HTM 36 ("Umbauer"-Typ)	Eigenbau aus Bristolkarton (1980)	Vorbildwagen 36 und 77 sind erhalten geblieben. Die "Umbauer" entstanden 1929-30 aus ältere Zweiachser die zur Modernisierung neue Fahrgestelle, Plattformen und Scheren-Stromabnehmer bekamen.	Panto: Typ Siemens B
Triebwagen HTM 251 (HaWa, ab 1919)	Eigenbau aus Polystyrenplatten (1985) Untergestell: Eigenbau aus Messing (2015)	Vorbildwagen 254, 265, 274 u.a. sind erhalten geblieben	Panto: Typ Siemens A
Arbeits-Beiwagen HTM H55 (ehem. Umbauer No. 25)	Eigenbau aus Bristolkarton (2015)	Beiwagen H55 ist erhalten geblieben
Gelenktriebwagen NZH A619/620 (1932)	Eigenbau aus Bristolkarton (2013-16); Drehgestelle aus Messing. 2 ABC-Gears Motoren im mittleren Drehgestell.	Von den 10 dieser Wagen ist keiner erhalten geblieben; der Bau eines 1:1-Replikas wird z.z. untersucht. Erster serienmaßig gebaute Gelenkwagen in NL.	Beeinflußt vom Harkort-Wagen (Duisburg, 1926) Panto: NZH-Betriebseigener Typ. Wagennummer: decalwinkel.nl (nach eigene Zeichnung)
Arbeits-Triebwagen NZH A1002	Eigenbau aus Polystyrenplatten (1995); Dach aus Holz	Keiner dieser Wagen ist erhalten geblieben.	Panto: NZH-Betriebseigener Typ. Wagennummer: decalwinkel.nl (nach eigene Zeichnung)
NZH Offene Arbeitsbeiwagen C106 (1882)	Modifiziertes Cooper Craft-Bausatz eines GWR-Wagens	Ursprünglich gebaut für Hollandsche IJzeren Spoorweg-Maatschappij. Wagen ist erhalten geblieben.
Kranwagen und Begleitwagen	Modifiziertes Meteor Models-Bausatz des GWR-Kranwagens 607w.	Freelance-Modell, ohne Vorbild bei HTM oder NZH.

Landschaft, Autos, Details	Modell-Infos	Vorbild-Infos	Sonstige Bemerkungen
Bahnbrücke "Leidschendam-Voorburg"	Eigenbau aus 9mm-Sperrholz, Pappe und Backsteinplatten.	Gebaut 1908 und nachher modernisiert. Das Vorbild existiert noch; die ehem. elektr. Vollbahnlinie ist seit 2006 eine Metro/Vorortbahnstrecke. Die Strab.-Trasse ist heute Radfahrweg.	Backsteinplatten: Slaters und South Eastern Finecast. Geländer: Slaters Eisenbahngleise: Peco
Eisenbahn-Reisezugwagen (1924)	Eigenbau aus Plexiglas und Polystyrenplatten	Stahlerne Standardwagen der Nederlandse Spoorwegen, meistens eingereiht in formgleichen Triebzüge.
Buchhandlung Verwijs & Stam	Eigenbau aus Foamboard	Die Buchhandlung in Den Haag mit großer Eisenbahn-Sortiment gibt es heute noch (mit neuem Inhaber: Douwes)	Geländer: Lohnätzarbeit (0mobau.de) nach eigene Zeichnung.
Kunst-Akademiegebäude (1933-37)	Eigenbau aus Foamplatten (Boden-Schalldämpf-Material)	Architecten Jan Plantenga, Jan Buijs & Joan Lürsen. Existiert noch.	Backsteine: paperbrick.co.uk .
TRAM-Warnsignal	Eigenbau. Maskenbild: Lohnätzarbeit (0mobau) nach eigene Zeichnung. Mit roter Blink-LED.
Verkehrszeichen	Laserprint (floodlands.nl)
Herringbude Buitenhof	Eigenbau aus Foamboard und Bristolkarton.	Steht, zwar arg modernisiert, noch immer am Hofvijver.
Strassenbelag	Individuell aufgeklebte Pflastersteine und Gehwegziegel aus Karton; asphaltierte Teile: schwarzer Dispersionsfarbe mit eingestreuten Fine Cinders (Woodlands Sc.)
Gaslaternen	S & D Models (weißmetall-Bausatz)
Gully-Deckel	Wizard Models. Neusilber.

Landschaft, Autos, Details	Modell-Infos	Vorbild-Infos	Sonstige Bemerkungen
Strassenbahn-Depotgebaude	Teile eines Heljan-Bausatzes	Hat kein konkretes Vorbild in Den Haag
Depotgleis	Karton-Flachgleis mit Alu-Schicht im Rille, nach TLRS-Idee		Tramfare 218:3 (2004), Godfried Kuře
Depot-Geländer	Eigenbau aus Foamboard und gelöteten Kupferdraht	Vorbild: Geländer des HTM-Depots Frans Halsstr.
Trümmer-Container	Messing-Bausatz von 0mobau (Moog)
Michelin-Bus	Éditions Atlas/Eligor, leicht verschmuzt
Volvo	Plastik-Bausatz (Revell?)
BBA-Bus	Resin-Gußmodell (Edwin Poppeliers)	Brabantse Buurtspoor- en Autodiensten - angeblich auf Ausflugsreise in Den Haag
Speedwell-Bus	Schweizer Postbus (Hersteller unbekannt)	Turistik-Unternehmer und Bahnfan Jan Voerman organisierte in den 60er mehrmals Bahnreisen mit seiner Speedwell-Busse.
Schwarzer Bestellauto	(Hersteller unbekannt)
Figuren	Preiser, Slaters, Phoenix, S&D, Langley, Goover Models
Baum	Eigenbau aus verdrilltem Kupferdraht, mit Mininatur-Laub

Masten schieten als paddestoelen uit de grond

Alle sporen zijn inmiddels gelegd, de wissels bedienbaar gemaakt en de puntstukken worden omgepoold door microschakelaars die worden bediend door de wisseltongen. Er kan dus met het tweerailsysteem gereden worden, en dat werkt prima. De Duo Combino 204 heeft alle sporen inmiddels bereden, en ook een los PCC-draaistel met een decoder erop geplakt rijdt overal overheen.

Nu is de bovenleiding aan de beurt. Door de plaatsing van de masten krijgt het beeld ook een verticale dimensie, en gaat het meer op een trambaan lijken. Nog niet alle masten zijn permanent bevestigd. Doordat ik veel materiaal kan hergebruiken, schiet het allemaal wel lekker op.

Aan de rechterzijde buigt de hoofdlijn naar achteren, om daar 'in het niets' te eindigen.





De volgende fase speelt zich weer aan de onderzijde af en is dus niet zo fotogeniek: het bedraden van de bovenleidingmasten en het omschakelbaar maken van het systeem tussen tweerail en bovenleiding-met-massa. Is niet ingewikkeld, maar moet wel gebeuren. Als de stroomvoorziening van onderaf is geregeld, gaan we de bovenleiding ophangen.

O ja, en tussendoor nog even Kerst vieren. Hoort er ook bij. Prettige feestdagen!

Sporenplan Waan 2

Afgezien van het schetsje, een paar postings terug, heb ik nog niet laten zien hoe de sporen gaan lopen op Waan. Hier is een weergave van de sporen zoals ze nu liggen.

De onderkant is de bekijkerszijde. De bovenkant, met de afgeronde hoeken, is de achtergrond.
De sporen in de voorste zone zijn genummerd 1 - 9, de sporen in de middelste zone 10 - 19, en de sporen op (of in) de achtergrond 20 - 29. Dat is makkelijk te onthouden.

De pendeltram begint linksonder op spoor 1 en buigt meteen via spoor 10 af naar 20, dat onzichtbaar achter de bebouwing ligt. Aangekomen op spoor 21 pauzeert de tram en vertrekt dan in omgekeerde richting, om via spoor 13 op te duiken uit de remise. Er wordt links gereden, en zo bereikt de pendeltram spoor 1 weer.

Op de andere sporen kan handbediend worden gereden van en naar de remise, en de sporen 3 en 4, die zijn aangekleed als vrije baan. Dankzij de twee spoorverbindingen is er een omloopmogelijkheid via spoor 1 / 3. Wel oppassen voor de pendeltram! De vorige versie van Waan had geen omloop, waardoor het rangeren niet veel voorstelde.

De sporen 11, 12 en 13 liggen in de remise.

Herrijzend Waan-Eiland

De wederopbouw van Waan maakt goede vorderingen. Sinds de zomer, toen Waan geheel is gedemonteerd, is er gestaag gebouwd. De infrastructuur bestaat uit twee bakken van 140 x 50 cm, onderling verbonden door een scharnier:
 

Omdat ruimtebesparing een belangrijke overweging is, worden bij het nieuwe Waan dezelfde achtergrondconstructie en frieslijst met LED-licht gebruikt als voor Schragenhave. Pas als beide banen tegelijk moeten worden opgesteld, zou dat een probleem geven.


Zoals hierboven te zien, moest de remiseloods worden verbouwd om op zijn nieuwe plaats te passen. Dat is ook gebeurd:
 
Na voltooiing van de sporen en de bedrading is de eerste proefrit gehouden, met de enige tram die omgeschakeld kan worden naar tweerailvoeding: Duo Combino 204.
 
Er is nog genoeg te doen, maar de vaart zit erin, en het enthousiasme voor Waan blijkt nog onverminderd te zijn.

Van Waan naar Waan 2

Sinds het laatste publieke optreden van het Eiland Waan in juni 2015 is het erg stil geworden rondom dit trambedrijf. Mijn meeste aandacht ging het afgelopen jaar uit naar de bouw van Schragenhave en het daarbij behorende materieel. Dat is allemaal nog lang niet af, maar het is inmiddels wel bedrijfsvaardig en enigszins toonbaar.

 Het Eiland Waan was altijd vrij onhandig om op te bouwen, en ook vrij omvangrijk in de opslag: in totaal bijna 4 kubieke meter, ofwel 2 x 2 x 1 meter. Nu we sinds vorig jaar wat kleiner zijn gaan wonen, moest er dan ook iets gebeuren. Verkopen? Slopen? Veranderen?

 Het besluit is gevallen, of eigenlijk twee: Waan wordt gedemonteerd en vervolgens weer opgebouwd op twee bakken van 1m40 x 0m50 x 0m20, in totaal ongeveer eenderde kubieke meter. Dat scheelt. Deze bakken worden voor vervoer of opslag dubbelgeklapt en, op de korte kant neergezet, nemen ze dan nog maar 40 x 50 cm vloeroppervlak in beslag. Dat scheelt ook. En verder, het tweede besluit, ga ik me nog meer richten op de tram in 0 en 0m.

Hoe gaat het nieuwe Waan er dan uitzien? Kleiner, zoveel is zeker. Met een oppervlakte van 2m80 x 0m50 is er geen diepte meer om er een rondlopende baan van te maken, maar ik wil wel graag wat automatische beweging. Dat wordt dus pendelen. Alle trams hebben al een chip, en met het ABC-systeem dat de meeste decoders nu hebben, blijkt pendelen verrassend simpel te realiseren. Nou is heen en weer rijden op hetzelfde spoortje een tikkeltje saai. Daarom wil ik de trams alleen zichtbaar van rechtsachter naar linksvoor laten rijden. Terug gaat het van linksvoor naar het verdekte terugrijspoor. Dit is het idee; de publiekszijde van de baan is onder:
Ik denk aan het volgende ontwerp, waarin veel bekende Waan-elementen terugkeren. Er wordt nu consequent links gereden, zoals bij het voorbeeld. Het zichtbare linkerspoor wordt door de pendeltram bereden, steeds van rechts naar links; het tweede spoor wordt handbediend. Of misschien ook een pendel, maar dan moet je de kruising (links) beveiligen. Ik wil het liever simpel houden. In ieder geval krijg je zo op het dubbelspoor een levendig beeld.

De volgende elementen van Waan keren terug, van links naar rechts: het dubbelsporige eindpunt op de Promenade (dat ook nu weer naar links verlengd kan aansluiten op de RTM, Jan); de niet voorbeeldgetrouwe aftakking naar achteren; de Mines Inn waar het spoor vlak langs loopt; het remisegebouw met de drie sporen, plek voor het statisch tonen van materieel; de lange loods - niet meer parallel aan het spoor. De pendeltram duikt er nu uit op; het rotsmassief rechts naast de remise waar het spoor omheen loopt. Boven is de achtergrond, onder is de kijkzijde:


 Is dit wat? Misschien wat overladen, maar ik weet niet goed wat ik dan zou willen weglaten. Vergeleken met de echte tramlijn zou de Mines Inn eigenlijk helemaal rechts moeten liggen, een kilometer of acht voorbij het rotsmassief. En eigenlijk zou ik ook nog ergens een plekje willen hebben voor de Groudle Glen-toeristenlijn, een smalspoortreintje op 60cm-spoor.