Van Man naar Waan

zomer 1996 - eerste schetsen, gemaakt op het eiland Man. In eerste instantie dacht ik aan een smalspoorlijn die zou aftakken van een van mijn Fremo-nulmodulen. Maar dit zou een te rigide arrangement opleveren en het rondwandelen tijdens Fremo-sessies en op tentoonstellingen sterk belemmeren. Over bleef wel de Fremo-tafelbladhoogte van 1 meter, totdat die in het begin van de 21ste eeuw werd vergroot tot 1m30.

• Op de later ingekleurde schets hieronder is te zien hoe het idee voor Waan langzaam vorm kreeg. Linksachter, in groen en bruin, de twee Fremo-modulen met Nederlands normaalspoor in 0 die ik toen had. De rechtse van de twee, met het slootje langs de spoordijk, bestaat nog steeds.
In rood het gedeelte van Waan dat daadwerkelijk is gerealiseerd. Ik was duidelijk nog niet uitgedacht: het tramspoor verdwijnt naar rechts vanaf het witte gedeelte in het niets. Leuk, maar niet zo uitgevoerd, is de remise waarvan de sporen onzichtbaar doorlopen in het bergmassief. 

Omdat er al een model van een Nederlands tramrijtuig bestond, werd het Isle of Man verplaatst van de Ierse Zee naar de Noordzee. Dat verschafte ook de vrijheid om af te wijken van de Manx Electric Railway, het voorbeeldbedrijf. Het eiland Waan - het Keltische Mann met een omgekeerde M en een dubbele a in plaats van de dubbele n - werd tweetalig Engels/Nederlands, in plaats van Engels/Manx.

Het trambedrijf kreeg een fictieve naam: Electrische Spoorweg-Maatschappij. Dat is niet alleen de oorspronkelijke naam van de eerste geëlectrificeerde tramlijn in Nederland, de smalsporige NZH-tramlijn tussen Haarlem en Amsterdam; de naam past ook perfect bij het bedrijf op het eiland Waan. Net als de Manx Electric Railway is dat een trambedrijf met een spoorwegnaam (op het Isle of Man kwam dat door een faillissement van de bank van de oorspronkelijke trammaatschappij, die onder een andere, spoorwegachtige, naam werd heropgericht en vrolijk verder reed). De zo belangrijke electriciteit is uiteraard onderdeel van de naam, en beide ESM's, de historische en de Waanse, zijn metersporig. Ik zou bijna zeggen, wat wil je nog meer?